Het is vandaag (8 maart) Internationale Vrouwendag. Een dag die al sinds 1910 symbool staat voor o.a. het stemrecht en de gelijke behandeling van vrouwen. Gelukkig zien we ook in de bouw steeds meer dames. Hoe staat het eigenlijk met de ‘plek van de vrouw’ binnen Ter Steege? We gingen in gesprek met Marieke Kastenberg (kopersbegeleider) en Laura Beltman (BIM-modelleur). Beiden werken bij Ter Steege Bouw Vastgoed in Rijssen.

Binnen Ter Steege heeft diversiteit een belangrijke plek. Wij vinden namelijk dat iedereen veilig aan het werk moet kunnen en dezelfde kansen verdient. Daarom hebben wij oog voor de man-vrouw verdeling binnen ons bedrijf, maar ook voor verschillende achtergronden, leeftijd en inclusie van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Wij geloven dat een diverse groep aan medewerkers zorgt voor meer creativiteit, innovatie, positieve dynamiek en een andere blik op ons werk. Maar dat kan nog beter. Komende jaren werken wij daarom nog harder aan een meer divers medewerkersbeleid.

Binnen Ter Steege zijn de bouwvrouwen gelukkig allang geen uitzondering meer: het % vrouwen ligt dubbel zo hoog als het gemiddelde in de branche (16,8% bij Ter Steege t.o.v. 8% in de branche). Ook op de technische Hbo opleidingen zien we een groeiend percentage studentes. Waar Marieke inschat dat tijdens haar opleiding al zo’n tien procent van de studenten vrouw was, was dat een paar jaar later bij Laura minstens twintig procent. Marieke vertelt dat ze zelfs moest wennen in het begin: “Ik werkte hiervoor ruim zeventien jaar als enige vrouw bij een architectenkantoor. Met veel plezier hoor, maar het kwam wel eens voor dat ik aan de telefoon de vraag kreeg om ‘iemand met verstand van de bouw’”, vertelt ze lachend. “Dat is nu wel anders. Het team kopersbegeleiding bestaat zelfs uit alleen maar vrouwen! Natuurlijk zijn er ook afdelingen waar voornamelijk mannen werken, maar beide is prima.”

Als kopersbegeleider is ze een van de vaste contactpersonen voor de klant. “Na het moment van tekenen bij de makelaar kom ik aan tafel. We bespreken de opties, het meer- of minderwerk en de actuele ontwikkelingen tijdens de bouw. Daar horen ook de feestjes bij! Zo vieren we samen de start van de bouw en het hoogste punt, natuurlijk gevolgd door de oplevering en sleuteloverdracht. Eigenlijk ben ik betrokken van start- tot sleutelmoment,” vat ze samen. “Als kopersbegeleider is mijn technische achtergrond geen must, maar wel heel handig. Door mijn ervaring en kennis van de bouw weet ik waar het over gaat en kan ik sommige keuzes of details ook beter uitleggen.”

Haar afdeling bestaat uit drie personen. “Ondanks het technische beroep zijn we met twee vrouwen in de meerderheid!” lacht ze. “Het maakt mij niet zoveel uit. Ik werkte tijdens een van mijn stages als enige vrouw op de tekenkamer.” Als BIM-modelleur werkt ze de ontwerpen van architecten uit in een 3D-tekening. “Met mijn tekeningen wordt bijvoorbeeld de omgevingsvergunning aangevraagd, de opties worden verwerkt in de koperstekening en ik ontwerp werktekeningen. Daarmee kunnen de bouwplaatsmedewerkers aan de slag en zien ze o.a. waar het metselwerk en de kozijnen moeten komen.”

---

[1]Opleidingscentrum voor vakopleidingen in de bouw

Woningcorporatie deltaWonen vroeg renovatiepartner Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen om 35 huurwoningen in Zwolle klaar te stomen voor de duurzame toekomst. Bij een appartementengebouw dat inmiddels een halve eeuw dienstdoet, kun je dan soms voor onverwachte uitdagingen komen te staan.

De huurwoningen maken deel uit van een woongebouw uit de jaren zeventig aan de Jupiterstraat in de wijk Dieze-Oost in Zwolle. ‘Met dit renovatieproject hadden we een drieledig doel,’ vertelt Alfred Hamberg, projectmanager bij deltaWonen. ‘Energetische verbetering, periodiek onderhoud en een facelift van het gebouw.’

Projectleider Theo Schuurman vult aan: ‘Door het woongebouw van een nieuwe energetische schil te voorzien, zijn de woningen beter geïsoleerd. Dat betekent lagere energielasten dankzij een lagere warmtevraag en meer comfort. Deze aanpak is onderdeel van onze route naar een klimaatneutrale woningvoorraad in 2050.’

Labelsprong

Ter Steege zorgde voor een goede isolatie van dak, vloeren en gevel in combinatie met ventilatie op basis van warmteterugwinning. Hierdoor maken de woningen een labelsprong van gemiddeld C naar A,’ vertelt Theo Schuurman. Tegelijkertijd zijn de woningen volledig voorbereid op een nieuwe manier van verwarmen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een WKO-systeem in combinatie met een warmtenet.

Alfred Hamberg: ‘De energiebehoefte van de gerenoveerde woningen is dusdanig laag, dat het wooncomplex bouwkundig klaar is voor aansluiting op een warmtenet op lage temperatuur. Of er een uitrol van een warmtenet in de wijk komt, daarover moet trouwens nog een definitief besluit worden genomen. Verder is het dak geschikt gemaakt voor de plaatsing van zonnepanelen.’

Facelift

De werkzaamheden voor de facelift van het woongebouw omvatten onder meer het plaatsen van een goed toegankelijke spiltrap. Theo Schuurman: ‘De aanwezige stalen beugels en het smalle trapje waren voor senioren niet handig als vluchtroute in noodgevallen. Ook werden de open galerijen van luifels voorzien. Het zorgt voor de door bewoners gewenste beschutting bij regen, wind en felle zon.’

Flexibiliteit

Tijdens de werkzaamheden kwam een onvoorzien probleem aan het licht. De betonschade aan de balkons bleek veel groter dan verwacht. Door langdurig regenachtige weer in het voorjaar liep het betononderhoud ook nog eens forse vertraging op. ‘De vooraf afgesproken planning is daardoor flink uitgelopen,’ legt Theo Schuurman uit. ‘Gelukkig heeft Ter Steege dat heel goed opgepakt. Bewoners werden doorlopend duidelijk geïnformeerd over de stand van zaken. Ook in het projectoverleg was Ter Steege een betrouwbare bouwpartner. Ze stelden zich steeds flexibel en pragmatisch op tijdens het proces; niets was in beton gegoten.’

Woonconsulent

Goed overleg was er ook richting bewoners en het wijkteam. Het informeren en begeleiden van huurders had deltaWonen volledig uitbesteed aan Ter Steege. ‘Zij hebben hiervoor hun woonconsulent Judith ingezet,’ vertelt Linda ten Brinke, woonconsulent namens deltaWonen. ‘Je moet het vertrouwen winnen van bewoners, in dit geval vrijwel allemaal senioren, en snel 70 procent instemming met de plannen zien te bereiken. Dat is een verantwoordelijke opgave.’

Het begon steeds met een warme opname. Tijdens een huisbezoek werd met elke bewoner een verbetervoorstel besproken. Vervolgens werden bewoners uitgenodigd om een door Ter Steege ingerichte modelwoning te komen bekijken. Aan de hand van een boekje konden ze een keuze maken voor een nieuwe keuken.

Weekplanning

Verder ontving iedereen een weekplanning van alle werkzaamheden. Linda ten Brinke vertelt: ‘Hierin werd duidelijk uitgelegd wanneer bijvoorbeeld het glas zou worden vervangen en welke voorbereidingen hiervoor nodig waren. De woonconsulent van Ter Steege keek ook per bewoner waar behoefte aan was. Bijvoorbeeld het tijdelijk uitverhuizen van iemand met een kwetsbare gezondheid. Of het overdag beschikbaar stellen van een rustwoning voor een bewoner. Ook toen er door het betononderhoud vertraging optrad, werden bewoners zeer voortvarend door haar op de hoogte gehouden. Als deltaWonen hadden wij nergens omkijken naar.’

Over het eindresultaat is het projectteam van deltaWonen – Theo, Alfred en Linda – zeer te spreken. ‘We hebben samen met Ter Steege echt iets moois tot stand gebracht. Goed geïsoleerde, toekomstwaardige woningen. In een woongebouw dat een fraai, nieuw aanzien heeft gekregen. En minstens zo belangrijk: de bewoners zijn zeer tevreden.’

Op de foto van links naar rechts: Peter Bolink, Tom Klokkenburg en Tom Nieuwenhuis

De kersverse directie van Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen heeft veel dingen gemeen: ze liepen alle drie stage bij de organisatie, zijn onderaan de ladder begonnen en werken inmiddels al meer dan 20 jaar bij Ter Steege. Per 1 januari wordt Tom Klokkenburg (nu adjunct-directeur) algemeen directeur en mogen Tom Nieuwenhuis (hoofd Calculatie/ technisch ontwikkelaar) en Peter Bolink (hoofd Ontwikkeling & Verkoop) zich adjunct-directeur noemen.

Tom Klokkenburg omschrijft zichzelf als “de ‘technische’ man” van het drietal. Hij begon 23 jaar geleden als assistent-uitvoerder en werd vervolgens onder andere uitvoerder, projectleider en is nu algemeen directeur. Afgelopen jaren was hij adjunct-directeur en vormde samen met algemeen directeur Arjan van ’t Hul het directieteam. Arjan gaat zich, na zijn toetreden tot de holdingdirectie in januari 2023, nu volledig richten op Ter Steege Holding en Ter Steege Bouw Vastgoed Apeldoorn. Tom volgt hem op als directeur.

“Praktijk blijft de beste leerschool”

Doorleren

Sinds zijn periode als assistent-uitvoerder volgde Tom diverse opleidingen. “Ik merkte tijdens mijn eerste stage dat ik niet alles kon of mocht doen. Dat maakte me onrustig en al snel kwam het besef dat doorleren toch verstandig was. Later heb ik veel aan mijn opleidingen gehad, maar de praktijk blijft de beste leerschool.”

Calculatie

Peter Bolink staat bekend als de creatieve man. Hij kwam ongeveer gelijktijdig met Tom Klokkenburg bij Ter Steege. Peter ging naar de plaatselijke lts[1]. Hij studeerde door tot hij zijn mts[2]– en hts[3]-diploma’s ‘bouwkunde’ op zak had: “Na mijn hts-afstudeerstage vroeg de toenmalige directie of ik wilde komen werken als calculator. Ik was de opvolger van Arjan van ’t Hul die werkvoorbereider werd.” Vervolgens groeide hij door en werd onder andere pionier op het gebied van kopersbegeleiding. Hij verlegde zijn werkzaamheden richting projectontwikkeling en verkoop. Intussen is Peter ruim acht jaar verantwoordelijk voor deze afdeling. Bestuurlijke ervaring deed hij op in de OR en daarna in het MT van Ter Steege. “Het is voor iedereen handig om te starten op de afdeling Calculatie. Daar leer je de basis van techniek en kosten,” stelt Peter.

Tom Nieuwenhuis is “de meest commerciële en zakelijke” van het drietal. Hij begon, net als Peter, op de afdeling Calculatie, werd daarna werkvoorbereider en ging vervolgens terug naar de Calculatie waar hij het hoofd van de afdeling werd. Hij breidde zijn taken uit naar technische ontwikkeling in de nieuwbouw en het groot onderhoud. Hij liep, net als Peter, tijdens zijn hts-opleiding stage bij Ter Steege en ook hij trad daarna in dienst van het bedrijf: “Ik vind het leuk om bezig te zijn met technische ontwikkelingen, bouwteams en het aansturen van projecten. Meestal zit ik ‘diep’ in de projecten. Dat wordt straks minder en daar zal ik best aan moeten wennen. De taken die ik daarvoor terug krijg maken echter dat ik erg veel zin in heb in deze nieuwe functie.”

Ontwikkeling

Opvallend zijn de lange dienstverbanden binnen de organisatie, jubilea zijn eerder regel dan uitzondering. “Dat zit ‘m toch vooral in het feit dat hier naar mensen omgekeken wordt. Medewerkers krijgen kansen en worden gestimuleerd om zich te ontwikkelen,” vertelt Tom Nieuwenhuis. Het voorbeeld zit aan tafel, want de holding koos er bewust voor om intern te zoeken naar mensen voor dit nieuwe directieteam.

De mannen zijn geen onbekenden van elkaar. Ze werken al jaren samen: “We kennen elkaar goed en vullen elkaar op de juiste momenten aan,” verduidelijkt Peter. Verder heeft het drietal regelmatig contact met de directieteams van de andere werkmaatschappijen en de holding. Tom Nieuwenhuis: “Veel zaken zijn centraal geregeld, zoals HRM en marketing. We delen kennis, er zijn expertiseteams en soms wisselen we projecten uit.”

Toekomstperspectief

Hoe kijken ze naar de toekomst? Tom Klokkenburg: “Ik hoop dat we mooie opdrachten kunnen blijven doen en een goed resultaat neerzetten. Als we over tien jaar terugkijken dan wens ik dat alle collega’s, los van het natuurlijke verloop en de aanwas van jonge mensen, hier nog steeds werken.” De nieuwe directie gaat geen grote veranderingen doorvoeren: ”De organisatie is stabiel en de orderportefeuille is goed gevuld . Onze basisstrategie – een derde nieuwbouw voor opdrachtgevers, een derde nieuwbouw op eigen grond en een derde renovatie – maakt dat we eventuele risico’s kunnen spreiden. De goede sfeer en de cultuur van het familiebedrijf willen we graag behouden. We zijn blij met onze medewerkers. Natuurlijk spelen we in op ontwikkelingen, de eisen en wensen van opdrachtgevers en medewerkers. We vinden het bijvoorbeeld belangrijk om mensen de mogelijkheid te geven flexibel te werken. Hoewel de organisatie uiteraard stuurt op continuïteit, draait het bij Ter Steege al van oudsher om drie dingen: mensen, mensen en mensen. Precies zoals Hans ter Steege, DGA van Ter Steege, dat altijd zegt,” aldus Peter.

DNA

De opdrachtgevers zullen weinig merken van de directieverandering. ”Onze vaste klanten en leveranciers kennen ons goed. We praten veel met hen over de ontwikkelingen in de bouw,” stelt Tom Klokkenburg. De wereld om ons heen verandert snel. En vooral de energietransitie betekent een kantelpunt in de sector. Tom vervolgt:  “De afgelopen twintig jaar is er veel veranderd en dat ging meestal geleidelijk. We zien nu dat de ontwikkelingen razendsnel gaan, bijvoorbeeld op het gebied van biobased bouwen, circulaire materialen, de woningmarkt, energievoorziening, etc. We vinden het belangrijk daarin goed aangehaakt te blijven en op deze ontwikkelingen in te spelen.”

Ook voeren we, zelfstandig en met partners, pilots uit als het gaat om bijvoorbeeld prefabricage, circulair en biobased bouwen. Daarvoor heb je flexibele mensen nodig, die bereid zijn hun denk- en werkwijze te veranderen en kansen willen verzilveren. Gelukkig hebben we daarover geen klagen. Je kunt er wel jaren over praten, maar vaak werkt het beter om het gewoon te doen. Proberen of het werkt. Daar leer je van. Deze grondhouding vormt het DNA van Ter Steege.”

“Niet eindeloos vergaderen, maar gewoon proberen. Dan merk je snel genoeg of iets werkt”

Vertrouwen

Ze hoefden geen van drieën lang na te denken over deze stap. Peter: “Het moment kwam misschien wat onverwacht en eerder dan ik dacht, maar het is natuurlijk een mooie waardering dat de holdingdirectie het vertrouwen in ons heeft. En we hadden alle drie meteen het gevoel dat we dit samen moesten doen.

Gewoon je best doen

Zijn er ook dingen waar de heren misschien tegen opzien? “Uiteraard zijn we ons bewust van de verantwoordelijkheid. Maar omdat we de organisatie door en door kennen is het minder spannend dan wanneer je als buitenstaander een dergelijke stap maakt. We zijn blij met het draagvlak en het vertrouwen van onze collega’s,” vertelt Tom Nieuwenhuis. Het directieteam is het erover eens: “Gewoon je best doen, dan komt de rest vanzelf.”

• [1] Nu: vmbo
• [2] Nu: mbo
• [3] Nu: hbo

 

Inclusief ondernemen is belangrijk en haast vanzelfsprekend voor Ter Steege Bouw Vastgoed. We zijn sinds 2021 gecertificeerd met PSO trede 2. In januari 2023 werd deze trede opnieuw aan ons toegekend. Dat komt onder andere door het aantal leerlingen op onze bouwplaatsen.

​​​​​​​PSO staat voor de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). Dit kwaliteitskeurmerk maakt zichtbaar welke organisaties meer dan gemiddeld sociaal ondernemen. In het bijzonder op het gebied van arbeidsparticipatie van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.

Samen met Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen renoveert Mijande zo’n 200 woningen in onder meer Vriezenveen, Rossum, Ootmarsum en Den Ham. Als innovatieve Twentse woningcorporatie kiest men daarbij ook voor vervanging van ventilatieroosters door ventilatieradiators. ‘De uitvoering is een bewerkelijke klus, maar de klachten van bewoners over koude tocht zijn hiermee aanzienlijk verminderd,’ zegt Walter Pijnappel, projectleider bij Mijande Wonen.  

Wat was precies de aanleiding om Ter Steege te vragen de ventilatieradiator in de woningen te installeren?

‘Enkele jaren geleden hebben we tijdens een nieuwbouw- en renovatieproject het zogeheten stralendwarm-concept geïntroduceerd. Onderdeel hiervan was de toepassing van een ventilerende onderdorpel met een bijbehorende radiator. De resultaten en de bevindingen van bewoners waren toen heel positief. Bij raamroosters ervaren ze ’s winters koude tocht, waardoor ze soms alles dichtzetten. Met de ventilatieradiator is dat probleem opgelost. Als de radiator aanstaat, wordt de koude lucht die van buiten komt namelijk voorverwarmd.’

Welk probleem lost deze technische innovatie op voor Mijande?

‘Met dit grootschalige renovatie- en verduurzamingsproject zetten we volop in op isolatie. Maar isolatie betekent ook ventilatie, anders krijg je schimmel. Belangrijk is dus dat er verse lucht de woning in komt, zonder koude tocht. Dankzij de Eco-ventilatieradiator krijgen we aanzienlijk minder klachten over tocht bij de kozijnen van bewoners die een bank of stoel bij het raam hebben staan. De woningen worden goed geïsoleerd in combinatie met mechanische afzuiging en instroom van verse voorverwarmde lucht. De kunst is dan natuurlijk om zo’n goed geïsoleerde woning tijdens warme dagen te laten afkoelen. Speciaal daarvoor brengt Ter Steege een geïsoleerd luikje voor ‘zomernachtventilatie’ in de voor- en achtergevel van de woning aan. Aan de buitenkant is het voorzien van een inbraakwerend rooster. In het begin waren bewoners erg sceptisch, maar na de afgelopen warme zomer zijn ze erg blij met deze oplossing.’

Tegen welke problemen loop je aan bij de uitvoering en hoe lost Ter Steege die voor jullie op?

 ‘Alles wat je doet moet toegevoegde waarde hebben. In het geval van de ventilatieradiator moet je daarvoor ook dingen slopen. Bij de variant met een ventilerende waterslag aan de buitenkant moet je onder de vensterbanken sleuven in de gevel aanbrengen voor het installeren van geluiddempende kanalen waar de lucht doorheen stroomt. Vervolgens moet je de gevel weer netjes herstellen. Regelmatig krijg je te maken met zelf aangebrachte vensterbanken. Die moet je in goed overleg met de bewoners verwijderen en vervangen door een standaard vensterbank. Ook hebben mensen soms betimmeringen aan de binnenwand aangebracht, die je moet weghalen. Voor dat alles moet je mensen echt meenemen en overtuigen. Ter Steege Bouw Vastgoed speelt daar ook een rol in. Samen met de bewonersconsulent van Mijande geeft hun uitvoerder bewoners tekst en uitleg. Over hoe we te werk gaan en wat ze mogen verwachten. Dat teamwork functioneert uitstekend.’

Het gebouw

SAM Zoetermeer wordt gerealiseerd in het hart van het centrum. Een moderne toren die allure uitstraalt. Een echt statementgebouw dus! De opvallende overkragende balkons geven de 221 appartementen een bijzondere uitstraling. Het gebouw is bestemd voor verschillende doelgroepen: jongeren, starters, senioren en gezinnen. De appartementen worden grotendeels gebouwd voor verhuur, waarvan ruim zestig speciaal voor jongeren. Het complex is vooral bestemd voor huur en daarnaast zijn er zo’n twintig koopappartementen. In de ‘plint’ van het gebouw komen woningen waar mensen zowel kunnen wonen als werken.
SAM wordt zoveel mogelijk duurzaam gebouwd en is voor verschillende budgetten aantrekkelijk.

De samenwerking

De opdrachtgever voor de 201 huurwoningen is Syntrus Achmea namens het Achmea Dutch Residential Fund. Stadswaarde Vastgoedontwikkeling nam, ondanks deze onzekere tijd, deel aan de tender voor ontwikkeling van dit prestigieuze project en won deze. In goed overleg met de gemeente kwam de grond ter beschikking en startte het bouwteam in 2021. Dit team bestaat uit Moke Architecten, Pieters Bouwtechniek (constructeur), Stadswaarde en Ter Steege Bouw Vastgoed Delft. Er werd ruim een jaar gewerkt aan de engineering en de toepassing van duurzame oplossingen. Syntrus Achmea, die de woningen in 2022 kocht, garandeert de voortgang van het project.

“Dit project past bij Ter Steege. We zijn gespecialiseerd in binnenstedelijke- en hoogbouw en gaan een uitdaging niet uit de weg. Onze ervaringen in eerdere projecten kunnen we dan ook succesvol inzetten. Bovendien hebben we goede ervaringen in de samenwerking met Stadswaarde bij eerdere projecten.”

“We zijn trots op dit omvangrijke project, dat ondanks de onzekere tijden, toch van start kan. Met dank aan de uitstekende voorbereiding en de inzet van alle partijen.” Walter Vermeulen, directeur Ter Steege Bouw Vastgoed Delft

Walter Vermeulen: ”Veel bouwprojecten stagneren in deze roerige tijd. Daarom zijn we trots op deze stabiele samenwerking. Een compliment richting opdrachtgever en ontwikkelaar voor hun voortvarende aanpak is dan ook op zijn plaats. Zij durfden – samen met het bouwteam – hun nek uit te steken voor een haalbare exploitatie. Met elkaar maakten we het mogelijk om de start van de bouw volledig voor te bereiden. We hopen in het voorjaar van 2023 de eerste schop in de grond te kunnen zetten.”

De naam

SAM staat voor ‘samen’: samen werken, samenkomen van verschillende doelgroepen en samen inzetten; voor elkaar en voor de samenleving. Ook weerklinkt de naam van de grondlegger van de stedenbouw in Zoetermeer: Samuel van Embden.

De functie

Er zijn twintig koopappartementen en 201 woningen die bestemd zijn voor verhuur. Daarvan zijn maar liefst 61 woningen bestemd voor jongeren. Door de variëteit in appartementen wordt de doorstroming bevorderd en wil men jongeren blijvend verbinden aan Zoetermeer. De huurprijs ligt in alle gevallen onder de huurliberalisatiegrens.

Met royale buitenruimtes, mobiliteitsoplossingen (We Drive Solar), gezamenlijke binnenruimtes, thuiszorgmogelijkheden wordt het wonen zo aangenaam mogelijk gemaakt. De bouwstijl stimuleert bewust ontmoeten en bewegen: o.a. met open trappartijen, een gezamenlijke binnentuin en een fraaie corridor.

Duurzaam

De appartementen zijn voorzien van warmte koudeopslag (Escrow), zonnepanelen, triple glas en voldoen aan BENG-eisen. Er worden zoveel mogelijk duurzame en circulaire materialen toegepast.

De uitdagingen

We bouwen SAM in het hart van het centrum van Zoetermeer. Dat betekent natuurlijk ook een aantal logistieke uitdagingen. Het bouwteam is, onder leiding van Ter Steege Bouw Vastgoed Delft, volop bezig met de voorbereidingen om de bouw met zo min mogelijk overlast voor de omgeving te laten verlopen. Daarbij gaan we heel praktisch en pragmatisch te werk. Denk o.a. aan bouwkranen die geplaatst worden binnen de contouren van het toekomstige gebouw en zo weinig ruimte innemen. Ook maken we afspraken over verkeersmaatregelen, de plaats van de bouwketen, parkeerplaatsen, aan- en afvoer materialen, woon-werkverkeer, etc.

Het proces

De bouw start in het voorjaar van 2023 en duurt naar verwachting ongeveer tweeëneenhalf jaar. “Maar we zijn al meer dan een jaar bezig met de engineering,” vertelt Walter. “Onze teams werken aan het 3D BIM-model, werkvoorbereiders selecteren samenwerkingspartners en onderaannemers, vergelijken prijzen en maken werkbegrotingen. We roepen geïnteresseerde partijen dan ook op om zich te melden en samen te kijken naar de mogelijkheden. Kortom, we staan met alle vertrouwen in de startblokken!”

De opleiding timmeren (BBL) bestaat uit een combinatie van leren en werken. Naast je studie werk je 4 dagen per week op de bouw als leerling. Frank Voortman, Bart Wessels en Rutger Baan zijn alle drie leerling-timmerman bij Ter Steege en vertellen graag meer over hun opleiding, de bouw en Ter Steege. 

Frank, Bart en Rutger begonnen alle drie in 2021 aan de opleiding timmeren bij Bouwmensen Rijssen. Waarom ze voor een opleiding in de bouw kozen? Rutger vertelt: “Ik wilde graag met mijn handen werken en ik wil een vrij gevoel hebben. De bouw past daardoor het beste bij mij.” Voor Bart was er een andere reden: “Ik wil vooral graag buiten werken. Dat miste ik toen ik als bijbaan in de metaalindustrie werkte. Ook Frank is graag buiten aan het werk: “Ik was vroeger al graag buiten bezig en de bouw zit bij mij in de familie.”

Bij de start van de opleiding mogen studenten aangeven bij welk bedrijf ze graag willen werken op de dagen dat je niet naar school gaat. Frank, Bart en Rutger kozen alle drie voor Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen. Zij kenden Ter Steege al vanuit de stageperiode in het VMBO. Rutger kwam via-via bij Ter Steege terecht: “Veel mensen uit Rijssen kennen Ter Steege wel. Door de goede verhalen ben ik naar Ter Steege gegaan.” Frank en Bart kenden al medewerkers bij Ter Steege. “Mijn vader werkte samen met Ter Steege. Ik heb een week stage gelopen en vakantiewerk gedaan. Dat beviel goed,” vertelt Frank.

Alle leerlingen hebben een leermeester. “Je loopt mee met een leermeester. Hij helpt me mijn werk goed te doen door me van alles te leren,” legt Frank uit. “Ik vind het fijn dat ik zelf aan de slag moet. Gewoon lekker aan het werk en niet alleen maar kijken,” vult Bart aan. De leermeester weet precies wat de leerlingen moeten doen voor school. Hij onderhoudt contact met school en als de jongens iets moeten toetsen op de bouw, kan de leermeester dat beoordelen.

Werken in de bouw bevalt Frank goed: “Je hebt alle vrijheid en als je klaar bent kun je met trots op je werk kijken.” En werken bij Ter Steege? Leuk volgens Rutger: “Ik heb goede collega’s en qua werk is er van alles: van appartementen tot woningbouw tot renovatie.”

Ook Bart kijkt goed terug op zijn eerste maanden bij Ter Steege: “Ik kan er veel leren en vind het een mooi bedrijf. Ze nemen de tijd om mij het vak te leren. Verder is het een fijne club mensen om mee te werken en ik vind het leuk dat je ook als leerling echt al bij het personeel hoort. Dus ook mag meedoen aan de PV bijvoorbeeld. Ik heb tot vandaag geen spijt dat ik bij ter Steege ben gaan werken.”

Waaranders is een concept dat bedacht is door Dick Koster van Cittanova en in samenwerking met Ter Steeg Bouw Vastgoed tot uitvoering wordt gebracht in Waaranders Wonen-projecten. We spreken Dick en laten ons meenemen in zijn enthousiasme als hij vertelt over het ontstaan, zijn visie, de realiteit én de toekomst.

“Ik heb zelf een dochter van 32 jaar met een lichte beperking. Ze woont begeleid bij Triade een zorginstelling op korte afstand van ons. Ik woon zelf met mijn vrouw in een rij met twee-onder-een-kapwoningen naast de zorginstelling ‘s Heeren Loo. Dagelijks zie ik busjes af en aan rijden om de bewoners naar de dagbesteding te brengen. Deze dagbesteding is ontzettend belangrijk, maar de ritjes zijn duur. Dat moet toch anders kunnen dacht ik en toen is het concept Waaranders ontstaan. Daarbij droom ik van een meer inclusievere samenleving waar jong en ouder, zorgbehoevende en gezonde mensen een buurt of woonomgeving delen en voor elkaar zorgen.”

Waar moet een Waaranders-buurtschap aan voldoen?

Het Waaranders-concept heeft een aantal essentiële ingrediënten. Hoe deze ‘verwerkt’ worden, verschilt per locatie. Dagbesteding met een zorginstelling speelt dus een hoofdrol. Ook belangrijk; een Waaranders-buurtschap heeft altijd een gevarieerd woningaanbod. Dit levert een interessante mix van bewoners op die voor elkaar zorgen als ze dat willen. Niets moet! In de ontwikkeling worden zorgwoningen meegenomen óf mensen met een rugzakje worden naar de locatie gebracht voor dagbesteding. Dat kan in een Waaranders-project goed, waar altijd een gemeenschappelijke tuin is met bijvoorbeeld speelplekken, moestuin, boomgaard en dierenweide. Belangrijk is ook de locatie, bij voorkeur in of bij een dorp of stad, zodat bewoners gemakkelijk naar de winkels kunnen lopen.

“Als we elkaar helpen, wordt het leven zoveel leuker en mooier!”

Dick is strategisch stedenbouwkundig adviseur /ontwerper van huis uit en kent daardoor zijn weg bij gemeenten en ontwikkelaars. De klik met Ter Steege Bouw Vastgoed uit Apeldoorn was er gelijk. “We hebben ons eerste project, De Kastanjetuin in het Zwolse Stadshagen, net opgeleverd. En het tweede project, Hugo’s tuin in Heerhugowaard, is in aanbouw. De eerste woningen worden al in de eerste maanden van 2023 opgeleverd. Beide projecten hebben zorgwoningen en openbare ruimte voor spontane ontmoetingen en gemeenschappelijke activiteiten. De verkoop ging als een trein en kopers en bewoners zijn ontzettend enthousiast om in één van onze buurtschappen te gaan wonen.”

Af betekent nog niet dat we klaar zijn

Bij elk Waaranders-project blijft Cittanova 2 jaar lang betrokken ná oplevering. Cittanova kijkt wat werkt en wat minder goed gaat. Dick: “Het eerste jaar zetten wij samen met Ter Steege de VvE op en betalen de kosten hiervan. Ook helpen we werkgroepen op te starten en ze goed te laten functioneren. Deze begeleiding is nodig als je het wilt laten werken, want iedereen moet altijd even zijn draai vinden en zijn rol pakken. Als alles functioneert, en dat is meestal na 2 jaar, trekken we ons terug.”

Steeds meer belangstelling voor inclusieve leefomgevingen

Cittanova is een bureau voor planontwikkeling. Een hecht en ambitieus team dat bestaat uit mensen die allemaal ooit collega’s waren. De werksfeer omschrijft Dick als open en met respect voor elkaars kennis en kunde.

“Er is geen voelbare hiërarchie, we streven allemaal hetzelfde na: nog meer Waaranders-projecten ontwikkelen, bij voorkeur elk jaar 2. Ons team bij Cittanova is er ontzettend trots op dat we dit in zo’n korte tijd bereikt hebben en kijken ernaar uit samen met Ter Steege Bouw Vastgoed nog veel meer te gaan doen. We zijn in gesprek voor een viertal ontwikkelingen en binnenkort mag ik bij de gemeenteraadcommissies van Haarlem vertellen over ons concept. Er is vanuit gemeenten en ontwikkelaars steeds meer interesse voor de realisatie van inclusieve leefomgevingen en met Waaranders geven we daar antwoord op.”