Het is een wonderbaarlijk fenomeen. Soms hollen we met ons allen zo hard achter duurzaamheid aan, dat we bijna struikelen over onze eigen benen. Want laten we wel zijn. We maken ons druk om duurzaamheid omdat we het beste voor hebben met de aarde. Met het milieu. De flora. De fauna. Hoe is het dan te verklaren dat we, in onze ijver om zo snel mogelijk te verduurzamen, de leefwereld van vogels en vleermuizen over het hoofd zien?
Als ik ’s avonds met m’n vrouw nog even in de tuin zit zijn we er vaak getuige van. Tegen de tijd dat het schemerig begint te worden, komen de eerste vleermuizen voor de dag. Een prachtig schouwspel: de vleermuizen scheren over onze hoofden en vliegen zelfs onder de luifel door waaronder we zitten. Dit is meestal het moment dat mijn vrouw zegt: “nu ga ik naar binnen”. Zelf vind ik het geweldig en blijf het volgen tot het echt donker is en ze niet meer zie. Maar wanneer ik dan de volgende morgen op kantoor kom, zijn de verhalen hierover minder positief. Vleermuizen, gierzwaluwen en mussen houden zich graag op in de beschutting van woningen. Dat is algemeen bekend. En toch is dit voor veel woningcorporaties en renoverende partijen nog vaak een netelig issue. Met een enorme impact op renovatie- en groot onderhoudsprocessen.
Sociale huisvesting
Met name vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen nestelen zich graag in de spouw, onder de dakpannen of achter plaatwerk van een woning. Hiermee bieden woningcorporaties vaak ongemerkt een goede leef- en nestelomgeving aan deze dieren. Bewoners hebben er weinig last van. Hooguit wat meer gepiep als er jonge mussen in het nest zitten. De problemen dienen zich pas aan als er gerenoveerd moet worden. Of erger: als er al gerenoveerd wordt. Op dat moment gaan bij alle organisaties de alarmbellen rinkelen. Er moeten halsoverkop acties worden ondernomen om te voorkomen dat de verblijfplaatsen worden verstoord of verloren gaan. Maar ho, wacht even. Haastige spoed en de langdurige procedures vanuit de Wet Natuurbescherming; dat is geen gelukkig huwelijk. Dat zijn botsende processen. Lijdzaam aangezien door nagelbijtende corporaties en renovatiepartners.
Eerst de mussen dan de bewoners
Over het algemeen hebben de medewerkers van woningcorporaties en aannemers niet zoveel op met vleermuizen en mussen. Lieve beesten hoor, maar ook lastig. Ze kunnen de planning behoorlijk in de war fladderen. Daar staan de bewoners en de omgeving heel anders in. Zij vinden het terecht belangrijk dat de leefwereld van deze beschermde diersoorten wordt gerespecteerd. Wat nu? De stakeholders tegenover elkaar in de loopgraven? Dat hoeft niet. De oplossing is simpel: geef dit onderwerp tijdig aandacht, zodat je op tijd de gewenste maatregelen kunt nemen. Voordat we hartstochtelijk plannen gaan maken voor de verduurzaming, voordat we bewonersavonden organiseren om 70% participatie binnen te halen, moeten we beginnen met een serieuze inventarisatie van de aanwezige diersoorten. Op de voet gevolgd door acties om de leefwerelden van de dieren optimaal te beschermen. Zie dit nou gewoon als een basisonderdeel van het totale renovatieproces. Dan zul je zien dat de gevolgen voor de planning nihil zijn.
Natuurinclusief Renoveren
Goed nieuws: bij Nul op de Meter-projecten is op dit thema een ware doorbraak bereikt. In de nieuwe Gedragscode Natuurinclusief Renoveren staan natuur en bouw elkaar niet in de weg, maar versterken ze elkaar. Hoe het werkt? De regeling is gebaseerd op overcompensatie. Standaard worden bij elke renovatie nestvoorzieningen voor vleermuizen en mussen meegenomen. Ook als deze dieren (nog) nergens te bekennen zijn. Er ontstaat een win-win situatie: met enerzijds een beter en voorspelbaarder bouwproces, anderzijds meer nestgelegenheid voor de vogels en de vleermuizen. Waarschijnlijk wordt de Gedragscode Natuurinclusief Renoveren in het derde kwartaal van dit jaar ingevoerd. De koppeling tussen het NOM-keur en de gedragscode wordt naar verwachting de standaard in de markt.
Wat is de moraal van dit verhaal?
Corporaties en aannemers willen graag snel en efficiënt renoveren. Hierbij hebben we te maken met regelgeving die soms wat is doorgeslagen door excessen uit het verleden. Dat hoeven we niet gelaten over ons heen te laten komen. Zie het liever als een uitdaging die tot betere resultaten leidt. Geef de vogeltjes en vleermuizen op tijd de kans om andere plekken te vinden. Wanneer we als sector meer oog krijgen voor dit soort oplossingen, vinden we vast nog meer alternatieve wegen om de regelgeving te vereenvoudigen.